Międzynarodowy list przewozowy – co musi zawierać?

Międzynarodowy list przewozowy jest elementarnym dokumentem handlowym, potwierdzającym zawarcie umowy na drogowy przewóz ładunku. List CMR nie jest obowiązkowy, jednak stosuje się go powszechnie przy transporcie i spedycji różnych dóbr. Po co został stworzony i jakie informacje musi zawierać? Oto nasze kompendium wiedzy o liście przewozowym w transporcie międzynarodowym.

Co oznacza skrót CMR i do czego stosuje się konwencję?

Skrót CMR pochodzi od francuskiego Convention relative au contrat de transport international de Marchandise par Route, co w przełożeniu na język polski oznacza po prostu: Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów. Skrócony zapis CMR zyskał w Polsce dodatkowe znaczenie potoczne, odnoszące się do międzynarodowego listu przewozowego. Podobna sytuacja dotyczy skrótowca TIR, który przez osoby postronne traktowany jest jako synonim samochodu ciężarowego. Konwencja CMR została ustanowiona w Genewie już w 1956 roku. Polska włączyła ją do swojego porządku prawnego 27 kwietnia 1962 roku. Współcześnie międzynarodowy list przewozowy posiada powszechne zastosowanie w całej Europie.

Konwencja CMR – zastosowanie

Zapisy konwencji CMR stosuje się w odniesieniu do zarobkowych umów o przewóz drogowy pojazdami ciężarowymi, jeżeli miejsce przyjęcia towaru i docelowy cel dostawy znajdują się w innych krajach. Przepisy dotyczą zarówno ciężarówek, jak i ciągników siodłowych z naczepami, bądź przyczepami. Istotny jest tutaj czynnik międzynarodowy, czyli przewóz drogowy towarów z jednego państwa do innego, gdzie co najmniej jeden z krajów ratyfikował konwencje CMR.

Zapisów CMR nie stosuje się do:

• Przewozu zwłok,
• Transportu przesyłek pocztowych,
• Przewozu rzeczy przesiedlenia,
• Zawierania umów spedycyjnych.

Czym jest list przewozowy?

List przewozowy to dokument handlowy, który zawiera dokładny spis inwentarza wchodzącego w skład ładunku. Co do zasady, wydaje się go podczas przekazania ładunku przewoźnikowi. To właśnie list przewozowy stanowi potwierdzenie zawarcia umowy przewozu pomiędzy nadawcą a przewoźnikiem. Jest on wykorzystywany również w transporcie morskim, kolejowym oraz lotniczym. List przewozowy przyspiesza formalności związane z procedurą celną, a z praktycznego punktu widzenia – również proces uzupełniania stanów magazynowych, czy rozliczeń po stronie kontrahentów.

Jakie funkcje spełnia list przewozowy?

• Dowodowa – zgodnie z art. 4 Konwencji CMR, list przewozowy jest dowodem zawarcia umowy przewozu,
• Legitymacyjna – posiadacz pierwszego egzemplarza listu przewozowego jest uprawniony do rozporządzania przesyłką zgodnie z danymi zawartymi w liście,
• Instrukcyjna – dokument może zawierać dodatkowe wskazówki w razie wystąpienia problemów w przewozie,
• Informacyjna – pełen zasób informacji zapewnia pełną kontrolę nad prawidłową realizacją umowy.

Kto wystawia list  przewozowy?

Dokument CMR nie reguluje tego, kto powinien wystawić list przewozowy. Zazwyczaj wystawia go nadawca przesyłki, często wspólnie z przewoźnikiem. Należy pamiętać, że przyjęcie listu przewozowego wiąże się z objęciem odpowiedzialności za przewożony towar. W praktyce list przewozowy wystawia nadawca, po czym przewoźnik uzupełnia go o szczegółowe informacje związane z transportem drogowym. Przewoźnik potwierdza na dokumencie przyjęcie towaru do przewozu, a następnie przekazuje nadawcy kopię listu przewozowego.

Konwencja CMR wskazuje na trzy obowiązkowe egzemplarze międzynarodowego listu przewozowego, jednak najczęściej wydawane są cztery:

• Oryginał (niebieski) – dołączany do przesyłki, celem przekazania go końcowemu odbiorcy,
• Wtórnik (czerwony) – kopia dla nadawcy,
• Ceduła (zielony) – potwierdzenie odbioru przesyłki przez przewoźnika,
• Grzbiet (czarny) – wystawiany do celów administracyjnych.

Muszą one być podpisane przez nadawcę i przewoźnika. Przepisy większości krajów europejskich pozwalają również na zastosowanie stempli, bądź wydrukowanego podpisu – o ile został on uwiarygodniony drogą elektroniczną.

Jakie informacje powinien zawierać list przewozowy?

Druk CMR nie ma narzuconej jednej, konkretnej formy. Zgodnie z art. 6 Konwencji CMR, międzynarodowy list przewozowy powinien zawierać:

• miejsce i datę jego wystawienia;
• nazwisko (nazwę) i adres nadawcy;
• nazwisko (nazwę) i adres przewoźnika;
• miejsce i datę przyjęcia towaru do przewozu oraz przewidziane miejsce jego wydania;
• nazwisko (nazwę) i adres odbiorcy;
• powszechnie używane określenie rodzaju towaru oraz sposób opakowania, a dla towarów niebezpiecznych ich ogólnie uznane określenie;
• ilość sztuk, ich cechy i numery;
• wagę brutto lub inaczej wyrażoną ilość towaru;
• koszty związane z przewozem (przewoźne, koszty dodatkowe, należności celne i inne koszty powstałe od chwili zawarcia umowy do chwili dostawy);
• instrukcje niezbędne do załatwienia formalności celnych i innych;
• oświadczenie, że przewóz, bez względu na jakąkolwiek przeciwną klauzulę, podlega przepisom niniejszej Konwencji.

Dokument CMR – elementy dodatkowe

Konwencja wymienia również przykładowe informacje, które dodatkowo mogą się znaleźć na druku CMR, są to:

• zakaz przeładunku;
• koszty, jakie nadawca przyjmuje na siebie;
• kwotę zaliczenia do pobrania przy wydaniu towaru;
• zadeklarowaną wartość towaru i sumę przedstawiającą interes specjalny w jego dostawie;
• instrukcje nadawcy dla przewoźnika dotyczące ubezpieczenia przesyłki;
• umówiony termin, w jakim ma być wykonany przewóz;
• wykaz dokumentów wręczonych przewoźnikowi.

Wymienione elementy nie są jednak katalogiem zamkniętym. Międzynarodowy list przewozowy może zawierać wszelkie dane i informacje, które strony umowy uznają za potrzebne. Nie wiesz jak wypisać CMR? To naprawdę prosta sprawa, która znacznie przyspiesza międzynarodowy przewóz drogowy. Wystarczy zawrzeć dane wymienione w konwencji.

Rodzaje listów przewozowych w zależności od typu transportu

Popularne środki transportu posiadają własne, indywidualne listy przewozowe. Ich zamysł pozostaje podobny, jednak różnią się formą i uwarunkowaniami prawnymi. Rodzaje listów przewozowych to:

• Konosament (BOL) – transport morski,
• Listy przewozowe CIM i SMGS – transport kolejowy,
• List przewozowy AWB – transport lotniczy,
• List przewozowy CMR – transport drogowy.