Bezpieczeństwo czynne i bierne – jakie systemy chronią kierowcę samochodu ciężarowego?

Bezpieczeństwo czynne – na czym polega?

Bezpieczeństwo czynne (aktywne) polega na zapobieganiu wypadkom oraz kolizjom. Są to zatem wszystkie układy, technologie i rozwiązania o charakterze prewencyjnym. Współczesne pojazdy mają zaawansowane systemy antykolizyjne, które potrafią zareagować gwałtownym hamowaniem w przypadku nagłego wtargnięcia pieszego przed samochód. Jest to możliwe dzięki licznym czujnikom, analizie prędkości jazdy oraz drogi przed pojazdem w czasie rzeczywistym.

Współczesne standardy promowane przez organizacje do spraw oceny bezpieczeństwa pojazdów, takie jak Euro NCAP i IIHS, kładą bardzo mocny nacisk na bezpieczeństwo czynne. Nie można jednak zapominać o roli kierowcy, który swoim doświadczeniem i zdolnością do szybkiego reagowania jest najważniejszym elementem tego łańcucha.

Systemy bezpieczeństwa czynnego

Wiele rozwiązań związanych z bezpieczeństwem czynnym znajduje się w większości samochodów już od bardzo dawna. Są to lusterka, oświetlenie, szerokie okna czy chociażby kształt karoserii ograniczający opór powietrza i maksymalizujący docisk do powierzchni jezdnej. Wśród popularnych systemów warto wymienić również układ ABS, stabilizację toru jazdy (ESP), kontrolę trakcji (ASR). Wpływ na bezpieczeństwo czynne mają również kwestie prozaiczne, takie jak sprawny układ hamulcowy czy ogumienie dostosowane do pory roku.

Bezpieczeństwo bierne – na czym polega?

Przez system bezpieczeństwa biernego rozumiemy wszystkie cechy, właściwości i podzespoły samochodu, których celem jest minimalizacja skutków kolizji i wypadków drogowych. Można pokusić się o stwierdzenie, że układy bezpieczeństwa biernego mają zastosowanie wtedy, gdy bezpieczeństwo czynne okazało się niewystarczające. Są to przede wszystkim:

• pasy bezpieczeństwa i ich napinacze;
• poduszki oraz kurtyny powietrzne;
• zagłówki foteli;
• wzmocnienia konstrukcyjne pasa przedniego;
• kontrolowane strefy zgniotu;
• klejone szyby pojazdu;
• odpowiednie rozmieszczenie podzespołów pod maską w celu zapobiegnięcia ich przemieszczeniu do kabiny pojazdu bądź wywołania zapłonu.

W jaki sposób układ czynny chroni kierowcę samochodu ciężarowego?

Jazda ciężarówką i ciągnikiem siodłowym z naczepą wiąże się z dużą odpowiedzialnością. Kierowcy takich pojazdów muszą wykazać się rozwagą, gdyż skutki ich niedopatrzeń mogą być znacznie bardziej destrukcyjne niż w przypadku aut osobowych. Aktywne systemy bezpieczeństwa w samochodzie ciężarowym pozwalają ograniczyć niekontrolowane ruchy pojazdu i naczepy, skrócić drogę hamowania czy chociażby poprawić widoczność z kabiny kierowcy.

Bezpieczeństwo czynne chroni zarówno kierowcę ciężarówki, jak i osoby znajdujące się w jej otoczeniu. Na szczególne wyróżnienie zasługuje układ ABS, wspomagający hamowanie, system kontroli zmęczenia kierowcy zapobiegający zaśnięciu za kierownicą, wspomaganie układów kierowniczych, a także dodatkowe lusterka sferyczne ograniczające martwe pole.

W samochodach ciężarowych bardzo istotną funkcję spełnia również układ stabilizacji toru jazdy. Znacznie ogranicza on ryzyko poślizgu, jednocześnie utrzymując ciągnik i naczepę na właściwej drodze. Jest to możliwe dzięki jednoczesnej regulacji momentu obrotowego przy hamowaniu poszczególnych kół ciągnika i sterowaniu układem hamulcowym przyczepy. W nowoczesnych pojazdach ciężarowych jest to system w pełni elektroniczny, który dostosowuje się do aktualnej prędkości i innych istotnych czynników.

Bezpieczeństwo w pojeździe ciężarowym – jakie są różnice?

Konstrukcja i ergonomia pojazdów ciężarowych znacznie różni się od samochodów osobowych, czy nawet dostawczych. Z racji konieczności transportowania dużych i ciężkich ładunków, pojazdy muszą być odpowiednio ciężkie i wytrzymałe. Kierowca samochodu ciężarowego znajduje się znacznie wyżej niż w aucie osobowym. Jest to podyktowane poprawą zakresu widoczności, względami konstrukcyjnymi samochodu, jak i bezpieczeństwem. Struktura nośna kabiny jest konstruowana w taki sposób, by absorbować jak najwięcej energii w czasie ewentualnej kolizji. Duże znaczenie mają także odpowiednie układy lusterek o różnym zakresie szerokości i przybliżenia, ułatwiające wykonywanie manewrów drogowych.

Zmiany w prawie dotyczące czasu pracy kierowcy są jedną z form pozytywnego wpływania na bezpieczeństwo czynne, poprzez ograniczenie zmęczenia i przeciążenia wśród kierowców zawodowych. Należy pamiętać, że to właśnie kierowca swoim zachowaniem i umiejętnością dostosowania się do warunków panujących na drodze ma największy wpływ na bezpieczeństwo! 

Jakie przepisy regulują systemy bezpieczeństwa?

1. Ustawa Prawo o ruchu drogowym z dnia 20 czerwca 1997 r.
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia z dnia 31 grudnia 2002 r.
3. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2019/2144 w sprawie wymogów dotyczących homologacji typu pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz układów, komponentów i oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do tych pojazdów, w odniesieniu do ich ogólnego bezpieczeństwa oraz ochrony osób znajdujących się w pojeździe i niechronionych uczestników ruchu drogowego z dnia 27 listopada 2019 r.

Bezpieczeństwo czynne i bierne przyczyniają się do stopniowego ograniczania liczby wypadków oraz ich ofiar na świecie. Inwestując pieniądze w zakup nowego pojazdu i porównując konfigurację samochodów dostępnych na rynku, warto zwrócić większą uwagę na systemy bezpieczeństwa czynnego aniżeli dodatkowe wyposażenie poprawiające komfort jazdy. Podgrzewana kierownica może być miłym udogodnieniem zimą, jednak nie uchroni nas przed wypadkiem, w przeciwieństwie do aktywnych systemów antykolizyjnych.