pl
en lt

Na czym polega procedura tranzytu i co obejmuje?

Tranzyt to pojęcie ściśle związane z usługami spedycyjnymi i transportem. Porozumienia międzynarodowe po zakończeniu II Wojny Światowej przyczyniły się do wypracowania jednolitych zasad przewozu towarów i uproszczenia formalności z tym związanych. Z tego tekstu dowiesz się, co to jest tranzyt międzynarodowy oraz na czym polega procedura tranzytu.

Tranzyt – definicja

Tranzyt to przewóz osób lub ładunków z jednego państwa do drugiego przez obszar państwa trzeciego. Innymi słowy, towar lub osoby są przewożone z państwa X do państwa Y, przez terytorium państwa Z. W jednym kraju dochodzi do załadunku, w drugim kraju ma miejsce rozładunek, natomiast po drodze pokonywana jest trasa biegnąca przez terytorium jeszcze innego państwa. Zamiennie można spotkać się z określeniami transport tranzytowy i przejazd tranzytowy, które oznaczają dokładnie to samo, co tranzyt. 

Rodzaje tranzytu

  • tranzyt bezpośredni – przewóz zagranicznego towaru przez terytorium państwa trzeciego bez przeładunku, bez zmiany środka transportu oraz bez składowania go w państwie tranzytowym; 
  • tranzyt pośredni – przewóz towaru z okresowym składowaniem ładunku na terytorium państwa tranzytowego; 
  • tranzyt wewnętrzny – przewóz ładunku na obszarze celnym UE;
  • tranzyt zewnętrzny – przewóz przesyłek pochodzących z państw trzecich przez terytorium Unii Europejskiej.

Czym jest procedura tranzytu?

Procedura tranzytu jest procedurą celną, polegającą na przewozie towarów pod dozorem celnym, bez konieczności ponoszenia dodatkowych opłat. Jej głównym założeniem jest usprawnienie transportu poprzez ograniczenie formalności celnych i administracyjnych związanych z przewozem dóbr. Przy przewozie tranzytowym nie trzeba uiszczać dodatkowych opłat celnych w państwie przewozowym mimo, że z zasady są one należne, gdy towary są wprowadzane na terytorium danego kraju. Formalności celne związane z tranzytem towarów inicjowane są złożeniem zgłoszenia celnego do procedury tranzytu. Istotnym elementem procedury tranzytu jest nadanie MRW, czyli numeru ewidencyjnego stosowanego do oznaczania i kontroli transportów międzynarodowych.  

Jakie procedury tranzytowe obowiązują w Polsce?

W Polsce wyróżniamy trzy procedury tranzytu:

  • procedura krajowa,
  • procedura wspólnotowa WPT,
  • procedura TIR.

Krajowa procedura tranzytowa

O krajowej procedurze tranzytu jest mowa, gdy występuje ona pomiędzy:

  • urzędami celnymi granicznymi, gdy Polska jest państwem tranzytowym; 
  • urzędami celnymi wewnętrznymi, gdy towary zagraniczne są przemieszczane między polskimi składami celnymi;
  • urzędem celnym granicznym i urzędem celnym wewnętrznym, gdy Polska jest docelowym miejscem dotarcia zagranicznego ładunku. 

Procedura tranzytu unijnego

Wspólna procedura tranzytu to procedura celna pozwalająca na przemieszczanie dowolnych towarów z jednego miejsca do innego w ramach UE i EFTA. Przy przewozie w ramach procedury WPT wymagany jest jeden dokument tranzytowy SAD oraz jedno zabezpieczenie składane w urzędzie wyjścia. 

Procedura TIR

Procedura TIR dotyczy stricte przewozów drogowych, podczas których ładunek przekracza co najmniej jedną granicę celną. W praktyce jest to najczęściej kilka granic celnych. 

Procedury T1 i T2 – czym się różnią?

Rodzaje wspólnej procedury tranzytowej T1 i T2 są uzależnione od statusu celnego przewożonych towarów. Wymagają one złożenia innego zgłoszenia tranzytowego, czyli dokumentu

upoważniającego do transportu ładunku pomiędzy dwoma urzędami celnymi. W dużym uproszczeniu można stwierdzić, że procedura T1 i T2 są swoimi przeciwieństwami. 

Procedura T1

  • Odnosi się do transportu lądowego, morskiego i lotniczego.
  • Dotyczy towarów pochodzących spoza UE. 
  • Oclenie w pierwszym urzędzie celnym po wjeździe do UE lub zawieszenie opłat celnych i administracyjnych do chwili dostarczenia towarów wraz z dokumentem T1 do docelowego państwa Wspólnoty. 
  • Wymaga zastosowania dokumentu T1.

Procedura T2

  • Odnosi się tylko do transportu lądowego.
  • Dotyczy towarów wspólnotowych. 
  • Wymaga zastosowania dokumentu T2. 
  • Towar nie zmienia statusu celnego nawet jeśli po drodze transport przebiega przez państwo niebędące członkiem UE. 

Jakie dokumenty są obowiązkowe przy procedurach tranzytowych?

  • Dokumenty określone przez przepisy prawa celnego, np. SAD; 
  • Karnet ATA, będący dokumentem tranzytowym; 
  • Karnet TIR, jeśli procedura rozpoczęła się lub zakończy poza polskim obrazem celnym.

Tranzyt znacznie ułatwił proces przewozu towaru, stając się realnym wyrazem otwartych granic pomiędzy państwami. Ponadto procedura tranzytu obniżyła koszty samego transportu, ograniczając koszty administracyjne i celne do akceptowalnego minimum.