Jak uzyskać karnet TIR – kompendium wiedzy

Karnet TIR – co to jest?

Karnet TIR to międzynarodowy dokument celny, który umożliwia przewóz towarów pomiędzy co najmniej dwoma krajami należącymi do systemu TIR. Procedura TIR, oparta na Konwencji TIR z 1975 roku, ma na celu uproszczenie formalności celnych podczas międzynarodowego transportu drogowego.

Kluczowym założeniem tej procedury jest możliwość przewozu towarów pod zamknięciem celnym, bez konieczności przeprowadzania szczegółowych kontroli na każdej granicy. Karnet TIR pozwala na szybkie przejście przez procedury celne różnych krajów dzięki uznaniu plomb nałożonych przez celników w kraju wywozu.

Podwójna rola karnetu TIR

• Dokument celny – umożliwia odprawę towarów w krajach tranzytowych i docelowych bez potrzeby ponownego składania dokumentów celnych na każdym przejściu granicznym.

• Dokument gwarancyjny – dzięki odpowiednim zabezpieczeniom finansowym, karnet zapewnia pokrycie ewentualnych opłat celnych, jeśli towary nie zostaną dostarczone zgodnie z procedurą.

Kto wydaje karnet TIR?

Karnet TIR jest dokumentem wydawanym przez Międzynarodową Unię Transportu Drogowego (IRU) z siedzibą w Genewie, która nadzoruje jego dystrybucję na całym świecie. W Polsce uprawnionym organem do wydawania karnetów jest Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych (ZMPD). ZMPD jest odpowiedzialne za monitorowanie procesu wydawania karnetów oraz za współpracę z organami celnymi, aby zapewnić, że wszystkie formalności są przestrzegane.

Czy karnet TIR ma termin ważności?

Karnet TIR ma ważność 120 dni od daty jego wydania. Przewoźnik musi rozpocząć przewóz w okresie ważności karnetu, ale sam transport może zakończyć się po tym terminie, o ile procedura została rozpoczęta przed upływem ważności dokumentu.

Bezpieczeństwo

Każdy karnet TIR posiada unikalny numer identyfikacyjny, kod kreskowy oraz znak wodny, co zapobiega fałszowaniu dokumentów. Karnety te są drukowane na specjalnym papierze w Genewie i mogą być stosowane jedynie przez przewoźników posiadających odpowiednie pozwolenia celne.

Jak uzyskać karnet TIR?

Aby uzyskać karnet TIR, przewoźnik musi przejść przez określoną procedurę administracyjną, której celem jest weryfikacja, czy spełnia on wszystkie wymagania systemu TIR. Proces ubiegania się o karnet obejmuje następujące kroki:

• Zezwolenie na korzystanie z procedury TIR – przewoźnik musi uzyskać pozwolenie od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie. Do wniosku o zezwolenie należy dołączyć pozytywną opinię ZMPD.
• Posiadanie licencji na przewozy międzynarodowe.
• Wniosek do ZMPD – po uzyskaniu pozwolenia od organu celnego, przewoźnik składa wniosek do ZMPD o wydanie karnetu.

Cały proces uzyskania karnetu TIR może potrwać do 120 dni, licząc od momentu złożenia wniosku. Przewoźnik musi również posiadać odpowiednie zabezpieczenia finansowe, które pokryją ewentualne zobowiązania celne.

Krok 1: Uzyskanie pozwolenia na korzystanie z procedury TIR

Pierwszym krokiem w uzyskaniu karnetu TIR jest zdobycie zezwolenia na korzystanie z procedury TIR, które wydaje Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Warszawie. Aby uzyskać to zezwolenie, przewoźnik musi:

1. Posiadać licencję na międzynarodowe przewozy drogowe.

2. Złożyć wniosek w siedzibie Izby Administracji Skarbowej w Warszawie. Do wniosku trzeba dołączyć:

• Pozytywną opinię Zrzeszenia Międzynarodowych Przewoźników Drogowych (ZMPD).

• Informacje o stanie finansowym firmy, potwierdzające stabilność finansową przewoźnika.

• Dokumenty rejestrowe firmy, np. z KRS lub CEIDG.

• Oświadczenie o braku poważnych naruszeń prawa celnego lub podatkowego.

Krok 2: Pozytywna opinia ZMPD

Aby uzyskać pozytywną opinię, przewoźnik musi spełnić kilka kryteriów:

• Doświadczenie w międzynarodowych przewozach drogowych – zazwyczaj wystarcza po prostu licencja na międzynarodowy transport drogowy.

• Zabezpieczenie finansowe – przed wydaniem pierwszego karnetu TIR, przewoźnik musi złożyć zabezpieczenie finansowe, które wynosi w krajach UE minimum 100 000 EUR.

• Złożenie odpowiednich dokumentów – przewoźnik musi dostarczyć do ZMPD wszystkie niezbędne dokumenty dotyczące firmy, w tym rejestrowe oraz skarbowe.

Krok 3: Wydanie karnetu TIR przez ZMPD

Proces ten obejmuje:

• Złożenie wniosku o wydanie karnetu TIR – wypełnienie informacji o trasie przewozu, rodzaju transportowanych towarów oraz liczbie potrzebnych woletów.

• Opłacenie karnetu – uzyskanie karnetu wiąże się z opłatami, przy czym każda dodatkowa granica celna wymaga większej liczby woletów (para dokumentów na każde przejście graniczne).

• Szkolenie w zakresie korzystania z karnetu TIR – w przypadku przewoźników, którzy po raz pierwszy korzystają z procedury TIR, konieczne jest odbycie szkolenia w zakresie wypełniania i obsługi dokumentacji.

Ile kosztuje karnet TIR?

Koszt uzyskania karnetu TIR w Polsce wynosi około 99,90 PLN za karnet 6-woletowy który pozwala na przekroczenie do trzech granic celnych. Oprócz opłaty za karnet, przewoźnik musi również wpłacić depozyt gotówkowy lub ustanowić gwarancję bankową/ubezpieczeniową w celu zabezpieczenia ewentualnych należności celnych. Nie można zapomnieć także o opłacie manipulacyjnej, która z początkiem 2024 roku wzrosła do 48 zł.

Towary transportowane na karnecie TIR

Pod osłoną karnetu TIR można przewozić niemal wszystkie rodzaje towarów, w tym:

• Towary przestrzenne i ciężkie (np. maszyny budowlane) oznaczone specjalnym karnetem „HEAVY OR BULKY GOODS”.
• Żywe zwierzęta, przy zastosowaniu odpowiednich środków transportu.
• Produkty nieprzetworzone.

Wyłączenia obejmują alkohol oraz wyroby tytoniowe, choć dozwolony jest przewóz piwa, wina oraz surowego tytoniu. Towary transportowane pod procedurą TIR muszą być plombowane w momencie załadunku przez służby celne.

Jak wypełnić Karnet TIR?

Na wstępnie pamiętaj o kilku podstawowych regułach: ZMPD uzupełnia pierwsze pola dokumentu, przewoźnik wypełnia dane dotyczące towarów oraz trasy przewozu, władze lub służby celne w poszczególnych krajach uzupełniają odpowiednie informacje o odprawie towarów. Jak to wygląda w praktyce?

• Okładka karnetu TIR – Pola 1-5

• Pola 1-4 wypełnia stowarzyszenie wydające karnet (w Polsce ZMPD). Znajdują się tu podstawowe dane dotyczące numeru karnetu, nazwy przewoźnika oraz daty wydania.

• Pole 5 zawiera informacje o ilości woletów w karnecie.

• Wypełniane przez przewoźnika – Pola 6-12 na okładce

• Pole 6: Nazwa nadawcy towaru (firma, która wysyła ładunek).

• Pole 7: Miejsce nadania towaru (dokładna lokalizacja, skąd towar wyrusza).

• Pole 8: Nazwa odbiorcy towaru (firma, która odbiera ładunek).

• Pole 9: Miejsce docelowe (dokładna lokalizacja miejsca, gdzie towar zostanie dostarczony).

• Pole 10: Nazwa przewoźnika (firma, która dokonuje przewozu towaru).

• Pole 11: Pojazd, który przewozi towar (marka, model, numer rejestracyjny).

• Pole 12: Dodatkowe informacje dotyczące towarów, jeśli wymagane (np. rodzaj zamknięcia celnego, rodzaj plomb).

• Manifest towarów – Pola 2-15 na woletach

Przewoźnik jest odpowiedzialny za wypełnienie pól od 2 do 15 we wszystkich woletach oraz w manifeście towarów. Manifest towarów musi zawierać dokładne informacje o przewożonych towarach:

• Pole 2: Numer listu przewozowego (CMR) lub innego dokumentu towarzyszącego ładunkowi.

• Pole 3: Opis towaru (dokładny opis przewożonych przedmiotów, ich charakterystyka).

• Pole 4: Liczba jednostek ładunkowych (np. palety, kontenery).

• Pole 5: Waga brutto towarów (w kilogramach).

• Pole 6: Inne oznaczenia i uwagi dotyczące towaru (jeśli wymagane).

• Pole 7: Nazwa kraju wywozu (kraj, z którego towary są eksportowane).

• Pole 8: Kraj przeznaczenia (kraj docelowy przewozu).

• Pola 9-15: Informacje o trasie i krajach tranzytowych, przez które przewożony jest towar. Przewoźnik wpisuje kraje, które towar przekroczy, podając ich kolejność.

• Pola wypełniane przez władze celne

• Pole 16: Oświadczenie organu celnego kraju wywozu (poświadczenie zamknięcia celnego, plomby itp.).

• Pole 17: Nazwa urzędu celnego (gdzie towar został poddany odprawie celnej).

• Pole 18: Data i godzina odprawy celnej.

• Pole 19: Informacje o plombach celnych (numery plomb lub inne zabezpieczenia).

• Pole 20: Podpis i pieczęć funkcjonariusza celnego.

• Wypełnianie woletów na przejściach granicznych

Na każdym przejściu granicznym władze celne wypełniają odpowiednie wolety karnetu TIR:

• Pole 21: Potwierdzenie odprawy celnej w kraju tranzytowym.

• Pole 22: Oznaczenie urzędu celnego.

• Pole 23: Data i godzina przekroczenia granicy.

• Zamknięcie operacji TIR w kraju docelowym

W kraju docelowym, władze celne zamykają procedurę TIR:

• Pola 24-28: Informacje o zakończeniu operacji TIR, potwierdzenie odbioru towarów i zakończenie procedury celnej.

• Potwierdzenie zgodności plomb – urząd celny w kraju docelowym potwierdza, że plomby są nienaruszone i zgodne z dokumentacją.

Pamiętaj, że wszelkie dokumenty, w tym manifest towarów oraz woletów, muszą być wypełnione przed rozpoczęciem przewozu. W przypadku popełnienia błędów w karnetach nie wolno niczego wymazywać. Należy skreślić błędną informację, wpisać prawidłową i poprosić władze celne o potwierdzenie poprawki.

Przewoźnik jest zobowiązany do przechowywania kopii karnetu TIR przez co najmniej 5 lat, co jest wymagane w celu rozliczenia ewentualnych kontroli lub roszczeń związanych z przewozem.

Zalety korzystania z karnetu TIR

• Uproszczone procedury celne

• Skrócenie czasu transportu

• Ograniczenie kosztów zabezpieczeń celnych

• Zunifikowana dokumentacja

• Zmniejszenie ryzyka opóźnień

• Szeroki zasięg geograficzny

• Ochrona przewoźnika przed odpowiedzialnością finansową

• Zastosowanie dla większości towarów

• Możliwość transportu wielkogabarytowych ładunków

• Oszczędność na opłatach celnych

• Zwiększone bezpieczeństwo przewozu

• Zwiększona przewidywalność dostaw

Podsumowanie: sprawne pokonywanie granic

Karnet TIR to nieodzowne narzędzie w międzynarodowym transporcie drogowym, które upraszcza formalności celne, skraca czas przejazdów i obniża koszty operacyjne. Wprowadzenie karnetu umożliwiło przewóz towarów przez wiele krajów bez konieczności odprawy celnej na każdym przejściu granicznym. Dzięki naszemu poradnikowi wypełnisz bezbłędnie karnet i unikniesz niepotrzebnego stresu.