Co to jest pojazd uprzywilejowany?

Pojazd uprzywilejowany – definicja

Definicja formalna pojazdu uprzywilejowanego została zawarta w art. 2 ust. 38 ustawy Prawo o Ruchu Drogowym i brzmi ona:

,,pojazd wysyłający sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z włączonymi światłami mijania lub drogowymi; określenie to obejmuje również pojazdy jadące w kolumnie, na której początku i na końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane wysyłające dodatkowo sygnały świetlne w postaci czerwonego światła błyskowego.”

Obligatoryjne przesłanki

Zgodnie z prawem, aby pojazd mógł być uznany za uprzywilejowany, musi spełniać dwa podstawowe warunki:

• należy do jednej z uprawnionych służb (np. policji, straży pożarnej, pogotowia ratunkowego),
• używa w danej chwili sygnałów świetlnych i dźwiękowych.

To właśnie jednoczesne użycie sygnałów świetlnych i dźwiękowych jest sygnałem dla innych uczestników ruchu, że mają do czynienia z pojazdem uprzywilejowanym.

Kiedy pojazd jest uprzywilejowany?

Nie każdy pojazd należący do służb ratunkowych czy policji jest automatycznie pojazdem uprzywilejowanym. Decydujące znaczenie ma tu kontekst sytuacyjny, w jakim dany pojazd się znajduje. Pojazd staje się uprzywilejowany, gdy uczestniczy w działaniach ratowniczych, interwencji lub innym pilnym zadaniu, gdzie liczy się czas reakcji.

Przykładowo, karetka pogotowia jadąca na sygnałach (świetlnych i dźwiękowych) do wypadku jest pojazdem uprzywilejowanym. Natomiast ta sama karetka, poruszająca się bez włączonych sygnałów, podlega ogólnym przepisom ruchu drogowego.

Jakie są pojazdy uprzywilejowane?

Do najbardziej znanych należą karetki pogotowia, radiowozy policji oraz wozy strażackie. Ponadto, uprzywilejowanie może dotyczyć pojazdów należących do różnych służb państwowych czy samorządowych, które działają w interesie publicznym. Przepisy dopuszczają również sytuacje, w których specjalne uprawnienia mogą być przyznane pojazdom, które nie należą do standardowo wymienionych służb, ale spełniają określone kryteria i otrzymują stosowne zezwolenie od właściwych organów.

Przykłady

Pojazdem uprzywilejowanym w ruchu drogowym może być pojazd samochodowy:

• jednostek ochrony przeciwpożarowej,
• zespołu ratownictwa medycznego,
• Policji,
• jednostki ratownictwa chemicznego,
• Straży Granicznej,
• Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
• Agencji Wywiadu,
• Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
• Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
• Służby Wywiadu Wojskowego,
• Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
• Służby Więziennej,
• Służby Ochrony Państwa,
• straży gminnych (miejskich),
• podmiotów uprawnionych do wykonywania zadań z zakresu ratownictwa górskiego,
• Służby Parku Narodowego,
• podmiotów uprawnionych do wykonywania zadań z zakresu ratownictwa wodnego,
• Krajowej Administracji Skarbowej wykorzystywany przez Służbę Celno-Skarbową,
• Inspekcji Transportu Drogowego,
• innych jednostek, jeżeli jest używany w związku z ratowaniem życia lub zdrowia ludzkiego – na podstawie zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Obowiązki i zachowanie wobec pojazdów uprzywilejowanych

Kiedy na drodze pojawia się pojazd uprzywilejowany, wszyscy uczestnicy ruchu są zobowiązani do podjęcia odpowiednich działań, aby umożliwić mu szybki i bezpieczny przejazd. Zazwyczaj oznacza to zjechanie na skraj drogi i zatrzymanie się, jeśli jest to konieczne, aby pojazd mógł bez przeszkód kontynuować jazdę. Warto pamiętać, że należy zachować spokój i nie podejmować pochopnych, nieprzemyślanych manewrów, które mogą wprowadzić dodatkowe zamieszanie lub stworzyć zagrożenie na drodze.

Kiedy pojazd uprzywilejowany zbliża się do skrzyżowania, nawet jeśli inne pojazdy mają zielone światło, muszą one zatrzymać się i umożliwić mu przejazd. Dotyczy to także pieszych i rowerzystów, który powinni zrezygnować z przekraczania jezdni, jeśli widzą zbliżający się pojazd uprzywilejowany.

Korytarz życia

Od 6 grudnia 2019 roku wszyscy uczestnicy ruchu są zobowiązani do tworzenia tzw. korytarza życia w sytuacjach korków lub zatorów na drogach wielopasmowych, aby umożliwić szybki przejazd służb ratunkowych. Kierowcy jadący prawym pasem powinni zjechać jak najbliżej prawej krawędzi jezdni, a ci, którzy jadą pasem lewym – lewej krawędzi.

Czy można wyprzedzać pojazd uprzywilejowany?

Co do zasady, wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego, jest zabronione. Reguła ta obowiązuje głównie w terenie zabudowanym oraz na drogach jednopasmowych. Chociaż można pokusić się o stwierdzenie, że zakaz wyprzedzania pojazdów uprzywilejowanych ma zastosowanie zawsze wtedy, gdy złamanie go może w jakikolwiek sposób zakłócić swobodny przejazd służb na sygnale dźwiękowym i świetlnym.

Kiedy można wyprzedzać pojazd uprzywilejowany?

Jest to możliwe poza terenem zabudowanym, głównie na autostradach oraz drogach szybkiego ruchu, które posiadają więcej niż jeden pas jazdy. Nawet jeśli pojazd uprzywilejowany używa sygnałów i ma pierwszeństwo, inne pojazdy mogą go wyprzedzać, o ile robią to bezpiecznie i nie zakłócają w żaden sposób jego jazdy.

Wysokość kary za wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego w terenie zabudowanym

Jeszcze do niedawna takie postępowanie było zagrożone karą wynoszą 3 punkty karne oraz 300 zł. Aktualne kary są bardziej rygorystyczne i wynoszą 1000 zł mandatu i 10 punktów karnych. W przypadku recydywy, czyli ponownego popełnienia tego samego czyn zabronionego w okresie 2 lat, wysokość mandatu wzrasta do 2000 zł.

Podsumowanie: znajomość przepisów przede wszystkim

Bardzo często dochodzi do sytuacji w których uczestnicy ruchu panikują na widok pojazdu poruszającego się na sygnałach świetlnych i dźwiękowych. Może to wynikać z nieznajomości przepisów i zasad drogowego savoir vivre. Pamiętaj żeby umożliwić bezpieczny i niezakłócony przejazd pojazdom specjalnym, nawet jeśli wymaga to od ciebie zjechania na pobocze drogi.